Active and Passive
ရေချိုးရင်း၊ ထမင်းစားရင်း၊ စက်ဘီးစီးရင်း၊ တခါတလေ အလုပ်လုပ်ရင်း လျှောက်တွေးမိတာတွေပါ၊ မြန်မာစာကို နေ့စဉ်သုံးလောက်ရုံ အပေါ်ယံပဲသိထားသူအနေနဲ့ ဒီလိုဟာမျိုးတွေ လျှောက်တွေး လျှောက်ရေးရတာကလည်း အရသာတမျိုးဗျ။ ဆိုခဲ့သလို ကျနော်သိတာလေးတွေက အပေါ်ယံပဲဆိုတော့ အောက်မှာရေးသွားမယ့်စာတွေထဲမှာ အမှားပဲဖြစ်ဖြစ်၊ လိုအပ်နေတာပဲဖြစ်ဖြစ် တွေ့ခဲ့လို့ရှိရင် အားမနာတမ်း ထောက်ပြကြပါလို့ ကြိုပြီးမေတ္တာရပ်ခံပါတယ်။
ကြိယာတွေအကြောင်းပါ၊ ပိုပြီးတိတိကျကျပြောရရင် အပြုနဲ့အပြုခံ ခွဲရေးလို့ရတဲ့ ကမ္မကြိယာ transitive verb တွေပါ။ အဲလိုကြိယာတွေနဲ့သက်ဆိုင်တဲ့ အပြုခံကြိယာတွေကို သာမန်အားဖြင့် (ခံ) နဲ့တွဲသုံးလေ့ရှိတယ်၊ ဥပမာ မောင်လှသည် မောင်မြကို နှိုးလိုက်သည် ဆိုတာကို အပြုခံ passive voice နဲ့ပြောရင် မောင်မြသည် မောင်လှနှိုးခြင်းကို ခံလိုက်ရသည်၊ သို့မဟုတ် မောင်မြသည် မောင်လှအနှိုးကို ခံလိုက်ရသည်ပေါ့။ ဒီမှာရေးချင်တာက အဲဒါနဲ့ဆက်စပ်ပြီး တွေးမိတာလေးတွေပါ။ အဲ၊ မသိသူများအတွက် ကံပုဒ်မရှိတဲ့ကြိယာ intransitive verb ကိုလည်း နည်းနည်းရေးပါရစေ၊ ဥပမာ မောင်လှကျောင်းသွားသည်၊ ဒီနေရာမှာ သွားတာက ကြိယာ၊ ဒါပေမဲ့ အပြုခံဆိုပြီး ကျောင်းသည် မောင်လှသွားခြင်းကို ခံလိုက်ရသည် လို့ဇွတ်ကြီးပြောလို့မရဘူး၊ ဒါကြောင့် သွားသည် ဆိုတဲ့ကြိယာဟာ ကံပုဒ်မရှိတဲ့ကြိယာ။
ဒီလိုပျင်းစရာကိစ္စတွေကို ဘာများရေးစရာရှိလဲဆိုရင်ဖြင့် ကျနော်စိတ်ဝင်စားမိတာကို ရေးမှတ် ထားချင်လို့ပါ၊ သတိရတိုင်းတစ်လုံးစ နှစ်လုံးစ လျှောက်ခြစ်ထားတဲ့ ဝါကြန့်ကြန့်စာရွက်လေးလည်း ပြဲခါနီးဖြစ်နေပြီ၊ ဒီတော့ဒီပေါ်မှာ ရေးလိုက်ခြင်းအားဖြင့် တချိန်မှာပြန်ရှာလို့လည်းလွယ်တယ်၊ သူများတွေကိုလည်း ပြပြီးသားဖြစ်မယ်၊ မှားနေရင်ပြင်ပေးမယ့်သူလည်း ရှိလာနိုင်သေးတယ်၊ တချက်ခုတ် အပိုင်းပိုင်းပြတ်တာပဲ။ ဒီတော့ကာ အပိုတွေမပြောတော့ဘူး၊ ရေးမှတ်ထားတာတွေ အားလုံးကို တစုတစည်းတည်းဖြစ်သွားအောင် အုပ်စုလိုက်ရေးချသွားမယ်၊ pattern နဲ့ rhyme တွေကို သတိပြုပါ။
အုပ်စု ၁ - ခခွေး နှင့် ကကြီး၊ (သွား) က auxiliary verb အကူကြိယာ။
ချိုး (၍) ကျိုး (သွားသည်)
ချ (၍) ကျ (သွားသည်)
ချန် (၍) ကျန် (သွားသည်)
ခွဲ (၍) ကွဲ (သွားသည်)
ချွတ် (၍) ကျွတ် (သွားသည်)
ခွာ (၍) ကွာ (သွားသည်)
ချက် (၍) ကျက် (သွားသည်)
ခြွေ- (၍) ကြွေ (သွားသည်)
ခြောက် (၍) ကြောက် (သွားသည်)
အုပ်စု ၂ - ဆလိမ် နှင့် စလုံး၊ (သွား) က auxiliary verb အကူကြိယာ။
ဆုတ် (၍) စုတ် (သွားသည်)
အုပ်စု ၃ - ဖဦးထုပ် နှင့် ပစောက်၊ (သွား) က auxiliary verb အကူကြိယာ။
ဖြဲ (၍) ပြဲ (သွားသည်)
ဖျက် (၍) ပျက် (သွားသည်) အခမ်းအနား..
ဖြတ် (၍) ပြတ် (သွားသည်) သံယောဇဉ်..
ဖြုတ် (၍) ပြုတ် (သွားသည်)
ဖြို (၍) ပြို (သွားသည်)
ဖိ (၍) ပိ (သွားသည်)
ဖဲ့ (၍) ပဲ့ (သွားသည်)
ဖျောက် (၍) ပျောက် (သွားသည်)
ဖျော် (၍) ပျော် (သွားသည်)
ဖောက် (၍) ပေါက် (သွားသည်)
ဖော် (၍) ပေါ် (သွားသည်)
ဖော့ (၍) ပေါ့ (သွားသည်)
ဖြေ (၍) ပြေ (သွားသည်) အမော..
ဖြည် (၍) ပြည် (သွားသည်) ကြိုးထုံး..
ဖြည့် (၍) ပြည့် (သွားသည်)
ဖြောင် (၍) ပြောင် (သွားသည်)
ဖွင့် (၍) ပွင့် (သွားသည်)
အုပ်စု ၄ - ဟထိုး၊ အပြုခံကျတော့ ဟထိုးဖြုတ်လိုက်ရုံပဲ။
နှိုး (၍) နိုး (သွားသည်) အိပ်နေရာက..
နှစ် (၍) နစ် (သွားသည်) ချစ်တာမဟုတ်ဘူး..နှစ်တာ..
နွှေး (၍) နွေး (သွားသည်) မီးဖိုပေါ်တင်ပြီး..
နှပ် (၍) နပ် (သွားသည်) ထမင်းကို..
မြှုပ် (၍) မြုပ် (သွားသည်) ရေထဲကို..
မြှိုက် (၍) မြိုက် (သွားသည်) မီးနဲ့..
မြှောက် (၍) မြောက် (သွားသည်) အထက်အရာရှိကို..
ရွှေ့ (၍) ရွေ့ (သွားသည်) တနေ့တလံ ပန်းကန်ကြောင်အိမ်ထဲမှာပဲ..
လှန် (၍) လန် (သွားသည်) စာရွက်ပြောပါတယ်..
လှဲ (၍) လဲ (သွားသည်) တအားတွန်းတာကိုး..
လှန့် (၍) လန့် (သွားသည်) မီးမီးကြောက်ကြောက်..
လွှင့် (၍) လွင့် (သွားသည်) သတင်းများကိုကြေညာပါတော့မယ်..
လွှတ် (၍) လွတ် (သွားသည်) ကောင်မလေးကိုလွှတ်လိုက်..
လွှဲ (၍) လွဲ (သွားသည်) စကားလမ်းကြောင်း..
လှိမ့် (၍) လိမ့် (သွားသည်) ဂေါ်လီဆိုတာလိမ့်တာမဟုတ်လားကွယ်..
လျှော့ (၍) လျော့ (သွားသည်) ဟာ.. တော်ပြီ၊ ဒါအရင်းပဲ..
လှီး (၍) အလှီးခံလိုက်ရသည်။ (ဘာထင်လို့တုန်း)
အုပ်စု ၅ - အပြုနဲ့အပြုခံတူတူပဲ
ကွေး (၍) ကွေး (သွားသည်) ဒူး..
လှုပ် (၍) လှုပ် (သွားသည်) မျက်ခုံး..
ခု (၍) ခု (သွားသည်) ဖင်ထိုင်ခုံ..
ကွယ် (၍) ကွယ် (သွားသည်) တိမ်..
စေ့ (၍) စေ့ (သွားသည်) တံခါး..
မှတ်ထားချင်တာတွေက ဒီလောက်ပါပဲ၊ သေချာတာက ရေးဖို့ကျန်ခဲ့တာ အများကြီးရှိအုံးမှာပါ။ ကော်မန့်ထဲမှာ ဝင်ရေးနိုင်ပါတယ်၊ ကျနော်ဖြည့်သွားပါ့မယ်။ ပိုအရေးကြီးတာက ဒီလို Pattern မျိုးကို သတ်သတ်မှတ်မှတ် ပြဌါန်းထားတာ ဟုတ်မဟုတ်ဆိုတာသိချင်တယ်၊ ဥပမာ ဘယ်ဗျည်းကို ဘယ်သရနဲ့တွဲပြီး ဘယ်လိုရေးရင်တော့ သူ့ရဲ့ကံပုဒ်ကို ဘယ်လိုဘယ်လို ရေးရမယ်ဆိုတာမျိုး၊ ဖြစ်နိုင်ရင် အကိုးအကားလေးဘာလေး ဖတ်ကြည့်ချင်တယ်။ မမေဓာဘလော့ဂ်မှာ တခါကဖတ်ဖူးတဲ့ ပါဌ်ဆင့်နဲ့ပတ်သက်တဲ့ စည်းကမ်းချက်တွေအတိုင်း (အဲဒီပို့စ်ကို ရုတ်တရက် ရှာမတွေ့ဘူး) ဒီကြိယာတွေမှာလည်း မြန်မာစာဘိုးတော်ကြီးများ သတ်မှတ်ထားတဲ့ ကစားနည်းစည်းမျဉ်းစည်းကမ်း ရှိကောင်းရှိနိုင်တယ်လို့ ထင်မိပါတယ်။
http://www.degolar.info/2008/01/active-and-passive.html

ဒုတိယကော်လံက ဗျည်းတွေနှင့် သရ/ပင်ရစ်ဆွဲထိုးတွေပေါင်းရင် ပြုလုပ်သူကြောင့်ဖြစ်တာ။
ဥပမာ - ကျ ချ ပစ္စည်းကျအောင် မောင်မောင်ကချထားခဲ့သည်။ ကွဲ ခွဲ အုန်းသီးကွဲအောင် ဓားနှင့်ခွဲရသည်။
အစိမ်းရောင် ကော်လံအချင်းချင်းဆင့်လို့ရတယ်။ အစိမ်းရောင်ကော်လံအောက်မှာ အနီရောင်ကော်လံအောက်မှာဆင့်လို့ရတယ်။
အနီရောင်ကော်လံအောက်မှာ အစိမ်းရောက်ကော်လံကဝင်လို့မရဘူး။ နောက်ဆုံးကော်လံအောက်တွင် အစိမ်းရောင်ရော အနီရောင်ရော
ဝင်နိုင်သည်။
ဥပမာ - သတ္တိ၊ ဝတ္ထု၊ မန္တလေး၊ နန္ဒာ၊

Credit:Ko Ngwe Tun