ရန်ကုန်တိုင်းရဲ့ မြို့နယ်အချို့မှာ မွန်ဝေါဟာရ အမည်များဖြစ်တယ်လို့ ကြားသိရပါတယ်။
ဟုတ်ပါတယ်၊ ရန်ကုန်တိုင်းက မြို့နယ်အချို့ အပါအဝင် မြို့ရွာဒေသတွေရဲ့ အမည်တော်တော်များများဟာ မွန်အမည်တွေဖြစ်ပါတယ်။ ရန်ကုန်-ရဲ့ မူလအမည်က ဒဂုံ-ဆိုတာ သမီး သိမှာပါ။ ရန်တွေကုန်စင်တဲ့ အဓိပ္ပါယ်နဲ့ အလောင်းမင်းတရားကြီးက ရန်ကုန်-လို့ အမည်ပြောင်းလိုက်တာပါ။
မူလအမည်က ဒဂုံ-က မွန် ဝေါဟာရ ဒဂုင်၊ လွုင်-တို့က ဆင်းသက်ပြီး ဒဂုံ-ဖြစ်လာတာပါ။
အဲဒီနာမည်ဟာ ရွှေတိဂုံစေတီတော်ကြီးကိုပေးတဲ့ ဘွဲ့မည်ပါပဲ။
မွန်ဘုရင်မကြီး ရှင်စောပုက ရွှေတိဂုံစေတီတော်မြတ်ကြီးရဲ့ ဉာဏ်တော်ကိုမြှင့်ပြီး တည်ဆောက်ပြီးတော့ ကျပ်ဒဂုင် (ကျိုက်ဒဂုံ-ဒဂုံဘုရား)လို့ ဘွဲ့မည်ပေးလိုက်တာပါပဲ။
တချို့ပညာရှင်တွေကတော့ တောင်သုံးလုံးမြို့-လို့ အဓိပ္ပါယ်ရတဲ့ တိကုမ္ဘနဂရ-ဆိုတဲ့ ပါဠိဝေါဟာရ-က ဆင်းသက်ကြောင်း၊ တိကုမ္ဘ-က တိကုမ်၊ တကုမ်၊ ဒဂုံ-လို့ ပြောင်းလဲလာကြောင်း ဆိုကြပါတယ်။ မွန်ဝေါဟာရကလည်း ကုန်းမြင့်ပေါ်ကစေတီလို့ အဓိပ္ပါယ်ရရပါတယ်။
ကမာရွတ်-ကတော့ က္မာရတ်-ဆိုတဲ့ မွန်ဝေါဟာရက ဆင်းသက်တာပါ။ က္မာ-က ရေကန်၊ ရတ်-က ရတနာ-ပေါ့။ ဒီတော့ ကမာရွတ်ဆိုတာ ရတနာကန်ပေါ့။ အင်းလျားကန်ကို ဆိုလိုတာပါ။ အင်းလျားကန်နားက ရပ်ကွက်ကိုလည်း ကမာရွတ်-လို့ ခေါ်လိုက်တာပါပဲ။
မင်္ဂလာဒုံ-က မင်္ဂလာဍုင်-ဆိုတဲ့ မွန်ဝေါဟာရက ဆင်းသက်တယ်။ မင်္ဂလာ-ဆိုတာ လူဦးခေါ်င်းနဲ့ သမင်ကိုယ်၊ ဒါမှမဟုတ် သမင်ဦးခေါင်းနဲ့ လူကိုယ်ရှိတဲ့ ထူးဆန်းတဲ့သတ္တဝါလို့ အဆိုရှိတယ်။
ဍုင်-က မြို့-လို့ အဓိပ္ပါယ်ရတယ်။
ဒီတော့ မင်္ဂလာဆိုတဲ့သတ္တဝါ နေထိုင်ကျက်စားတဲ့မြို့ပေါ့။ မင်္ဂရာဍုင်-က ဆင်းသက်လာတာလို့လဲ ဆိုတယ်။
မင်ဂရာ-ဆိုတာ သမင်ဒရယ်-ပေါ့။ သမင်ဒရယ်ပေါတဲ့မြို့-လို့ အဓိပ္ပါယ်ရပါတယ်။
အင်းစိန်-ဆိုတာ အင်စိုင်-ဆိုတဲ့ မွန်ဝေါဟာရက ဆင်းသက်တယ်။ အင်-ဆိုတာ အင်းအိုင်၊ စိုင်-ဆိုတာ ဆင်၊ ဒီတော့ ဆင်အင်း-လို့ အဓိပ္ပါယ်ရတယ်။ ဆင်တွေနေထိုင်ကျက်စားတဲ့ အင်းလို့ ဆိုလိုတာပေါ့။
ကျိုက်ကဆံ-က ကျစ်သင်-ဆိုတဲ့ မွန်ဝေါဟာရက ဆင်းသက်တယ်။ ကျစ်-(ကျိုက်လို့ အသံထွက်တယ်) က ဘုရား။ သင်-က သင်္ဃာ၊ ဒီတော့ သင်္ဃာများ ဆည်းကပ်ကိုးကွယ်တဲ့ဘုရား-လို့ အဓိပ္ပါယ်ရတယ်။
ဘုရားဘွဲ့တွေမှာ ကျိုက်-ပါတဲ့ဘွဲ့တွေ တော်တော်များများ ရှိတယ်။ ကျိုက်ထီးရိုး၊ ကျိုက်မရော၊ ကျိုက်ပွန်၊ စသည်ဖြင့်ပေါ့။
သင်္ဃန်းကျွန်း-ကတော့ ကံသင်၊ ကအ်သင်-ဆိုတဲ့ မွန်ဝေါဟာရက ဆင်းသက်လာပြီး ကံ၊ ကအ်-က ကျွန်း၊ သင်-က သင်္ဃာ၊ သင်္ဃာတော်တွေ စုဝေးနေထိုင်ရာဖြစ်လို့ သင်္ဃန်းကျွန်း (သင်္ဃာကျွန်း) ခေါ်တယ်လို့ အဆိုအမိန့်တွေရှိပါတယ်။
ကျိုက်ထို၊ ကျိုက်ပိ၊ ကျိုက်ပွန်-ဆိုတဲ့နေရာဒေသအမည်တွေကလည်း ဘုရားကိုအစွဲပြုတဲ့ အမည်တွေပါပဲ။ ထို (ထော) ဆိုတာ ရွှေ၊ ပိ-ဆိုတာ သုံးခု၊ ပွန်-ဆိုတာ လေးခု၊ ဒီတော့ ကျိုက်ထို-ဆိုတာ ရွှေဘုရား။ ကျိုက်ပိ-ဆိုတာ ဘုရားသုံးဆူ။ ကျိုက်ပွန်-ဆိုတာ ဘုရားလေးဆူ-လို့ အဓိပ္ပါယ်ရရပါတယ်။
မောင်ခင်မင် (ဓနုဖြူ)
(မင်္ဂလာမောင်မယ် ၂၀၁၀-ပြည့် ဇူလိုင်လ)